Hanesion Graddio | Un o raddedigion PDC yn helpu gyda phenderfyniadau llawfeddygol

Dr George Rose

Yr wythnos hon, mae Dr George Rose yn graddio gyda PhD o Brifysgol De Cymru (PDC). Mae ei ymchwil, i brofion ymarfer cyn llawdriniaeth wedi arwain at ganfyddiadau pwysig ar gyfer materion clinigol.

Mewn cydweithrediad ag Adran Anaestheteg Bwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro ac a oruchwyliaeth yr Athro Damian Bailey, dadansoddodd Dr Rose gwerth dros ddegawd o ddata cleifion i adnabod ac arwain gofal yn well i gleifion a allai fod â risg uchel o farw neu ddioddef cymhlethdodau ar ôl llawdriniaeth.

Mae ysbytai’n profi ffitrwydd cleifion yn aml i asesu pa mor addas maen nhw ar gyfer llawdriniaethau mawr, drwy fesur perfformiad y galon a'r ysgyfaint wrth gyflenwi ocsigen tra’n gorffwys ac yn ymarfer y corff. Gelwir hyn yn brawf ymarfer cardiopwlmonaidd.

Fodd bynnag, twriodd Dr Rose yn ddyfnach i ddata dros 3000 o gleifion, i ddeall ffitrwydd cardioresbiradol yn well – hynny yw, pa mor dda y gall y corff gyflenwi a defnyddio ocsigen i gynhyrchu ynni.

""Os gallwn ddeall ffitrwydd cardioresbiradol mewn cleifion yn well, gallwn archwilio trothwyon ffitrwydd newydd i’w defnyddio i ragweld sut bydd claf yn ymdopi ar ôl llawdriniaeth", dywedodd Dr Rose.

"Mae mynd drwy lawdriniaeth wedi cael ei ymdebygu i redeg marathon, o ran y straen sydd ar y corff. Mae'r galon a'r ysgyfaint yn cludo ocsigen i'n cyhyrau a'n horganau, ac roeddwn i eisiau deall sut mae cleifion llawfeddygaeth yn ymateb i fwy o alw am ocsigen. Mae'r wybodaeth honno yn rhagfynegydd cryf o sut y byddan nhw'n ymdopi â llawdriniaeth."

"Mae fy ymchwil wedi dangos bod cleifion sydd â lefel uwch o ffitrwydd cardioresbiradol bum gwaith yn fwy tebygol o oroesi llawdriniaeth, yn llai tebygol o dreulio amser ar Ward Dibyniaeth Uchel ac yn gadael yr ysbyty ddeuddydd ynghynt."

Mae ymchwil Dr Rose wedi ennyn diddordeb clinigwyr o ran dulliau paratoi cleifion ar gyfer llawdriniaeth drwy wella ffitrwydd.

"Os oes gyda chi glaf â chanser, er enghraifft, sy'n cael llawdriniaeth mewn 12 wythnos, mae cyfle i wella ei ffitrwydd gydag ymarfer corff a sicrhau canlyniadau gwell i'r llawdriniaeth. Mae'n bosib y gallen nhw adael yr ysbyty a dychwelyd i gysur eu cartrefi eu hunain yn gynt," dywedodd Dr Rose.

Cwblhaodd Dr Rose y PhD yn rhan amser dros 7 mlynedd, ochr yn ochr â'i rôl fel academydd  yn cyflwyno darlithoedd ar gyrsiau BSc ac MSc Gwyddor Chwaraeon ac Ymarfer Corff PDC. Dywedodd: "Mae fy myfyrwyr wedi elwa ar addysgu wedi’i gyfoethogi gan ymchwil ac wedi gweld gwybodaeth am y pwnc yn datblygu o flaen eu llygaid, fel petai."

O ran y dyfodol, dywedodd Dr Rose: "O safbwynt personol, fy nod yw ehangu'r ymchwil gyda rhagor o astudiaethau i helpu i lywio ymarfer clinigol. Er enghraifft, wrth arsylwi gwahaniaethau rhwng ymatebion dynion a menywod i'r profion ffitrwydd cardioresbiradol, mae dynion fel arfer yn perfformio 10-30% yn well ond eto mae cyfraddau goroesi yr un fath â menywod. Ar hyn o bryd, mae'r trothwyon risg ffitrwydd ar gyfer llawdriniaeth yr un peth i’r ddau ryw, ond a ddylen ni felly gael trothwyon gwahanol ar gyfer cleifion gwrywaidd a benywaidd? Hoffwn ymchwilio ymhellach i hyn."