Wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl | A allai ymwybyddiaeth ofalgar fod yr allwedd i OCD?
11 Mai, 2021
/prod01/channel_2/media/university-of-south-wales/site-assets/images/news/2021/05-may/woman_wearing_face_mask_resized.jpeg)
Fel rhan o wythnos Ymwybyddiaeth Iechyd Meddwl, buom yn siarad â Dr Ioannis Angelakis, Athro Cysylltiol Seicoleg, sydd wedi cyhoeddi erthygl yn ddiweddar aranhwylderau obsesiynol-gymhellol a chysylltiedig (OCRDs), yn y Journal of Psychiatric Research.
Dywedwch wrthym am eich ymchwil ...
“Cyd-awdurwyd fy ymchwil â Mrs Foteini Pseftogianni, therapydd iechyd meddwl y GIG, yr wyf wedi gweithio gyda hi o'r blaen. Mae hi'n gweithio gyda phobl sydd â materion iechyd meddwl amrywiol ac yn gweld o lygad y ffynnon pa mor isel eu hysbryd a phryderus yw pobl, yn enwedig yn ystod y pandemig hwn, felly gwnaethom daro ar y syniad ar gyfer yr ymchwil hon.
“Mae OCRDs ar gynnydd, felly os ydyn ni'n nodi ffactorau risg posib, gallwn ni awgrymu ffyrdd o helpu. Dyna bwynt yr ymchwil - i wneud gwahaniaeth.
“Gwnaethom nodi ac ail-ddadansoddi data o 36 astudiaeth bresennol a oedd yn archwilio’r perthnasoedd rhwng OCRDs ac osgoi trwy brofiad.”
Beth yw osgoi trwy brofiad?
“Mae osgoi trwy profiad yn elfen gynhenid o’r natur ddynol. Yr angen i atal neu osgoi unrhyw beth sy'n teimlo'n annymunol i ni. Gallai fod yn rhywbeth sy'n gwneud inni deimlo'n anhapus, dan straen, yn drist am y gorffennol, yn poeni am y dyfodol ac ati.
“Dyma pryd y mae gennym y duedd hon i rwystro pethau ac rydym yn ofni wynebu ein hofnau. Y difrifoldeb yr ydym yn gwneud hyn gyda yw graddfa ein goddefgarwch. Po fwyaf goddefgar ydyn ni, y mwyaf gwydn ydyn ni wrth wynebu digwyddiadau mewnol digroeso, fel emosiynau, teimladau a meddyliau.
“I'r bobl hynny sy'n adrodd am sgoriau osgoi arbrofol uwch, mae eu trothwy yn gyfyngedig iawn neu'n isel. Maent yn sensitif, gallant deimlo'n anghyfforddus, a gallant fod yn anhyblyg i sefyllfaoedd newydd. Er enghraifft, efallai eu bod yn meddwl ‘Ni allaf gymryd llawer mwy’ neu ‘Ni allaf ymdopi’.
“Felly, mae’r unigolyn yn cymryd rhan mewn ymdrechion i osgoi’r teimladau a/neu’r meddyliau anghyfforddus. Gallai hyn fod yn unrhyw ymddygiad - beth bynnag sy'n gweithio i'r unigolyn mewn sefyllfa benodol."
Ac OCRDs?
“Anhwylder gorfodaeth obsesiynol yw pan fydd rhywun yn cael meddyliau ymwthiol bod rhywbeth drwg yn mynd i ddigwydd neu ei fod yn digwydd. Er mwyn atal y peth ofnadwy hwn rhag digwydd, gorfodir yr unigolyn i ymddwyn yn eithafol. Er enghraifft, ‘Ni fyddaf yn dal COVID-19 os byddaf yn golchi fy nwylo nifer o weithiau’. Felly, bydd yr unigolyn yn treulio'r rhan fwyaf o'r dydd yn yr ystafell ymolchi yn golchi dwylo'n eithafol, o bosibl hyd at flinder. Bydd y person yn ofidus iawn pan na fydd pobl eraill yn golchi eu dwylo, ar ôl cyffwrdd ag arwyneb, er enghraifft. Gall y person hefyd fynnu bod holl aelodau'r teulu yn golchi eu dwylo sy'n eu gwneud yn sensitif ac yn anoddefgar.
“Mathau eraill o OCRDs yw dysmorffia’r corff a thrichotillomania. Gyda dysmorffia’r corff, mae gan y person obsesiwn â'i ymddangosiad ei hun ac yn teimlo ei fod yn anneniadol. Byddant yn treulio llawer o amser o flaen y drych, yn archwilio pa mor anneniadol ydyn nhw a sut y gallant guddio'r rhannau atgas y maent yn eu gweld.
“Trichotillomania, a elwir hefyd yn anhwylder tynnu gwallt, yw lle mae gan yr unigolyn yr ysfa i dynnu gwallt allan o’u pen neu gorff. Mae cael darnau moel o wallt yn amlwg, felly mae'n achosi pryder pellach, ac yn arwain at ganlyniadau cymdeithasol. Mae siawns hefyd o haint, yn enwedig mewn anhwylder pigo croen, sy'n fath arall o OCRDs.
“Mae gan OCRDs lawer o ganlyniadau negyddol ar ansawdd bywyd oherwydd byddant yn osgoi bod gyda phobl. Ni allant rannu eu gorfodaethau ag eraill oherwydd ofn cael eu barnu neu gywilydd ac yna maent yn dod yn fwy ynysig. Fel y gallwch ddychmygu, mae cysylltiad agos rhwng OCRDs ag iselder ysbryd.
“Mae OCRDs ar gynnydd ers dechrau'r pandemig COVID-19, sy'n hynod bwysig i'w gydnabod a'i gefnogi. Mae cyfnodau clo wedi arwain at ffordd newydd o ynysu cymdeithasol. Po fwyaf ynysig yn gymdeithasol ydym, y mwyaf obsesiynol y gallwn ddod gyda'n hofnau - ofn dal y firws, ofn methu â gwneud y pethau arferol, megis gofalu am ein hymddangosiad (fel triniaethau harddwch neu fynd i'r gampfa). Yn ei dro, mae hyn yn arwain at ymddygiad mwy eithafol.”
Beth oedd eich canfyddiadau?
“Mae ein hymchwil yn trafod y cysylltiad rhwng symptomau OCRDs a bod yn anoddefgar i gael meddyliau, emosiynau a/neu deimladau corfforol cynhyrfus neu negyddol. Gwelsom mai'r lleiaf goddefgar yr uchaf yw'r symptomau. "
Beth ellir ei wneud i newid hyn?
“Cynyddu’r goddefgarwch, trwy alluogi pobl i fod yn fwy abl i dderbyn y ffaith bod meddyliau ac emosiynau negyddol yn normal, a bod teimladau negyddol yn normal, megis tensiwn, cyfradd curiad y galon uwch, gloÿnnod byw yn y stumog ac ati.
“Fe wnaeth ein canfyddiadau ein harwain i’r casgliad y gallai lleihau osgoi trwy brofiad fod yn fuddiol ar gyfer symptomau gwanhau sy’n nodweddu OCRDs. Mae ymchwil yn cefnogi y gellir lleihau osgoi trwy brofiad yn effeithiol trwy ymarferion sy'n seiliedig ar ymwybyddiaeth ofalgar. Mae'r ymarferion hyn yn ein helpu i fyw yn y foment, yn hytrach nag ystyried y gorffennol neu ddod dan straen am y dyfodol anhysbys. Y bywyd gorau sydd gennym yw yr un yn y foment hon. Yng Ngwlad Groeg, mae gennym ddywediad ‘Pan fydd pobl yn gwneud cynlluniau, mae Duw yn chwerthin’. Ni allwn byth wybod beth sy'n mynd i ddigwydd, gallwn geisio canolbwyntio ar yr hyn sydd digwydd nawr.
“Yr wyf wedi ysgrifennu papur arall, sydd i’w gyhoeddi cyn bo hir, sy’n trafod y berthynas rhwng osgoi trwy brofiad a phrofiadau hunanladdol. Felly, po fwyaf anoddefgar i wladwriaethau mewnol negyddol ydyn ni, y mwyaf tebygol ydyn ni o ystyried cymryd ein bywydau. Mae hyn oherwydd pan fyddwn ni'n teimlo mor anghyffyrddus â ni'n hunain, yna mae'n ymddangos mai meddwl, cynllunio, neu geisio cymryd ein bywydau ein hunain yw'r ateb i'r broblem.
“Sut allwch chi wneud rhywun yn llai hunanladdol? Mae cynyddu goddefgarwch pobl i wladwriaethau mewnol negyddol yn edrych yn addawol. Unwaith eto, gallai defnyddio ymarferion ar sail ymwybyddiaeth ofalgar fod ymhlith yr ymarferion allweddol i’w hymarfer.”
Enghreifftiau o ymarferion ymwybyddiaeth ofalgar
• Byw yn y foment. Pan fydd rhywun yn agored, ac yn ymatebol i'r ysgogiadau presennol.
• Derbyn eich hun. Pan fydd y person yn trin ei hun gyda pharch a charedigrwydd.
• Talu sylw. Pan fydd yr unigolyn yn talu sylw manwl i ba bynnag weithgareddau y mae'n cymryd rhan ynddynt yn hytrach na bod gweithgareddau eraill a fydd yn dilyn yn tynnu eu sylw.
• Canolbwyntio ar anadlu. Mae'r dechneg hon yn cyfarwyddo'r unigolyn i ganolbwyntio ar anadlu i mewn ac allan yn enwedig mewn sefyllfaoedd sy'n peri pryder.
Os yw unrhyw un o'r materion a drafodir yn yr erthygl hon yn effeithio arnoch chi, gallwch gysylltu a dod o hyd i gefnogaeth a gwybodaeth bellach ar wefan MIND.
Mae Dr Angelakis yn aelod o’r Grŵp Ymchwil Iechyd a Lles Gydol Oes.