Jurassic Park yn 30: sut y chwyldrôdd ei ddelweddau a gynhyrchir gan gyfrifiadur y diwydiant ffilm

Golygfa o Jurassic Park. Credyd: Universal Pictures, trwy Casgliad Everett

Gan Peter Hodges, Darlithydd mewn Astudiaethau Cyd-destunol a Beirniadol ar gyfer Effeithiau Gweledol a Graffeg Symudiad

Mae’r mis hwn yn nodi 30 mlynedd ers ffilm a newidiodd y sinema am byth. Defnyddiodd Jurassic Park 1993 ddelweddau a gynhyrchwyd gan gyfrifiadur (CGI) arloesol i ddod â deinosoriaid yn fyw yn addasiad Steven Spielberg o'r nofel o'r un enw.

Daeth y ffilm yn ddigwyddiad yr oedd yn rhaid ei weld yn gyflym iawn a chafodd cynulleidfaoedd eu syfrdanu gan yr olygfa o weld deinosoriaid credadwy yn addurno'r sgrin fawr am y tro cyntaf. Nid yn unig y gwnaeth Jurassic Park gamau enfawr mewn gwneud ffilmiau effeithiau arbennig, ond fe wnaeth hefyd baratoi'r ffordd ar gyfer myrdd o gynyrchiadau dilynol a oedd yn cynnwys bwystfilod o bob lliw a llun.

Dechreuodd Jurassic Park ym 1983 fel sgript sgrin gan Michael Crichton, yr oedd ei ymgais flaenorol i ffilm fel awdur a chyfarwyddwr Westworld (1973) yn cynnwys parc difyrion trochi lle’r oedd androids yn camweithio ac yn achosi anrhefn. Ond cyhoeddwyd ei stori ar thema deinosoriaid am y tro cyntaf fel y nofel Jurassic Park, a ryddhawyd ym 1990 ac a ddaeth yn werthwr gorau.

Dyna pryd y daeth i sylw Steven Spielberg. Erbyn y 1990au cynnar, nid oedd Spielberg yn ddieithr i wneud ffilmiau ffuglen wyddonol ar gyllideb fawr. Roedd y rhai fel Jaws (1975), Close Encounters of the Third Kind (1977), Raiders of the Lost Ark (1981) ac E.T. the Extra-Terrestrial (1982) wedi dangos bod ganddo hanes o wneud ffilmiau effeithiau-trwm hynod lwyddiannus ond wedi'u harwain gan stori. Gwnaeth hynny Jurassic Park yn berffaith ar gyfer ei gynhyrchiad nesaf.

Newidiodd addasiad Spielberg, a ysgrifennwyd gan Crichton a David Koepp, nifer o agweddau ar ddiweddglo’r nofel i roi diweddglo boddhaol i’r ffilm, ond gan adael digon o ddiweddglo rhydd i’w harchwilio ymhellach yn y fasnachfraint.

Wrth gwrs, nid Jurassic Park oedd y tro cyntaf i ddeinosoriaid gael sylw ar y sgrin fawr. Mae King Kong o 1933 yn enghraifft gynnar o ffilm a wthiodd ffiniau'r hyn a oedd yn bosibl ar y pryd trwy gynnwys dilyniannau o'r gorila enfawr o'r un enw yn ymladd â deinosoriaid.

Daeth creaduriaid yn fyw i fynychwyr sinema trwy gyfuno animeiddiad stopio-symudiad ag ôl-dafluniad (lle mae ffilm a saethwyd yn flaenorol yn cael ei thaflunio ar gefndir a bod actorion yn cael eu recordio yn perfformio o'i flaen). Roedd ffilmiau nodwedd eraill fel Journey to the Center of the Earth (1959), The Lost World (1960) a The Land That Time Forgot (1974) wedi ceisio ffyrdd amgen o ddod â deinosoriaid i'r sgrin, gan gynnwys pypedwaith a hyd yn oed ffitio ymlusgiaid byw gyda phrostheteg.

O'r dulliau hyn, dewiswyd cyfuniad o animeiddiad stopio-symudiad ar gyfer saethiadau hir a phypedau animatronig ar gyfer sesiynau golwg agos i ddechrau gan Spielberg ar gyfer Jurassic Park.

CGI ac animeiddio

Cafwyd canlyniadau da gan brofion stopio-symudiad, yn enwedig wrth ddatblygu’r hyn a elwir yn go-motion, techneg a oedd yn niwlio modelau i ddarparu ymdeimlad o symudiad tebyg i weithred fyw. Ond roedd Spielberg a'i dîm yn dal yn awyddus i fynd ymhellach gyda'r hyn oedd yn bosib. Darparodd Dennis Muren o’r cwmni effeithiau gweledol, Industrial Light and Magic (ILM), ymagwedd amgen drwy ddefnyddio modelu ac animeiddio CGI.

Ar gefn gwaith CGI arloesol yn The Abyss (1989) a Terminator 2: Judgement Day (1991), cynhyrchodd Muren a'i dîm gyfres brawf o ddeinosoriaid ysgerbydol. Fe wnaeth profion ychwanegol yn cynnwys Tyrannosaurus Rex gyda chroen ychwanegol gadarnhau ymhellach y sylweddoliad mai dyma'r ffordd i barhau ar gyfer y ffilm. Adeiladodd y dechneg hon fodel y deinosor o esgyrn, ychwanegu cyhyr ac yna yn olaf, y croen.