Prosiect PDC i helpu cymunedau i leihau anghydraddoldebau iechyd

Mae Dr Sara Bradley, Uwch Gymrawd Ymchwil, ym Mhrifysgol De Cymru, yn arwain prosiect sy'n rhan o 'Paratoi Asedau Cymunedol i leihau rhaglen anghydraddoldebau iechyd'.

Wedi'i hariannu gan Gyngor Ymchwil y Celfyddydau a'r Dyniaethau (AHRC) ac Ymchwil ac Arloesi yn y DU, nod y rhaglen yw gwella iechyd trwy fynediad at ddiwylliant, natur a chymuned. Mae'n cynnwys prosiectau amrywiol sy'n ceisio mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd hirsefydlog sydd wedi’u hen ymwreiddio yng nghymunedau tlotaf Prydain drwy archwilio sut y gall systemau iechyd gydweithio'n fwy effeithiol â chymunedau.

Bydd ymchwil Dr Bradley yn archwilio sut y gall gwasanaethau yn y gymuned fynd i'r afael â'r heriau sy'n wynebu cymunedau gwledig yn Ucheldiroedd yr Alban, megis ynysigrwydd cymdeithasol, amddifadedd, a darparu gwasanaethau i gymunedau gwasgaredig ar draws ardaloedd daearyddol mawr.

Fe fydd hi’n gweithio gyda thrigolion lleol, grwpiau cymunedol a gweithwyr gofal iechyd proffesiynol i wneud y defnydd gorau o asedau cymunedol fel amgueddfeydd, llyfrgelloedd a mannau gwyrdd i'w hintegreiddio â systemau iechyd a gofal.

Dywedodd Dr Bradley: "Bydd y prosiect hwn yn dyfnhau ein dealltwriaeth o anghydraddoldebau iechyd gwledig a sut i fynd i'r afael â nhw mewn ffordd a fydd o fudd i gymunedau gwledig ledled y DU a thu hwnt. Drwy gynnwys trigolion lleol, byddwn yn helpu cymunedau gwledig i gael rôl ystyrlon mewn ymchwil a dylunio gwasanaethau.

"Mae hyn yn gyfle gwych i ymchwilio i anghydraddoldebau iechyd gwledig, sy'n aml yn parhau i fod yn gudd, ac i dynnu sylw at bwysigrwydd adnoddau cymunedol i ardaloedd gwledig. Ein nod yw cynyddu ymgysylltiad y cyhoedd ag adnoddau diwylliannol a naturiol lleol er mwyn ehangu cyfranogiad, gwella gwytnwch cymunedol, a hyrwyddo lles meddyliol."

Dywedodd Cyfarwyddwr Rhaglen Anghydraddoldebau Iechyd yr AHRC, Helen Chatterjee,

"Mae'r dystiolaeth yn glir - mae ysgogiad deallusol, ymdeimlad o bwrpas, ymgysylltiad yn eich cymuned a bywyd cymdeithasol boddhaus yr un mor bwysig â deiet, ymarfer corff a gofal meddygol o ran byw bywyd hir ac iach. Eto, yn aml mae ymyriadau iechyd cyhoeddus yn esgeuluso'r realiti hwn.

"Mae'r prosiectau hyn yn ceisio gwella hyd ac ansawdd ein bywydau trwy ddefnyddio'r adnoddau diwylliannol, artistig, natur a chymdeithasol cryf sy'n bodoli eisoes yn ein cymunedau. Yn y modd hwn, gallwn lunio Prydain iachach a hapusach."

Dywedodd James Sanderson, Cyfarwyddwr Iechyd Cymunedol a Gofal Personol GIG Lloegr: "Rydym yn gwybod bod cydgysylltu gofal yn arwain at ganlyniadau gwell i bobl. Pan fydd partneriaid lleol - y GIG, cynghorau, y sector gwirfoddol ac eraill yn gweithio gyda'i gilydd, gallent greu gwell gwasanaethau yn seiliedig ar angen lleol a'r hyn sy'n bwysig i bobl. Gall defnyddio asedau cymunedol, dod o hyd i'r cyfleoedd ar gyfer cysylltiad, gweithgaredd a phwrpas gefnogi pobl i gyflawni canlyniadau iechyd a lles da."

Mae'r rhaglen hefyd yn cael ei chynnal mewn partneriaeth â'r Ganolfan Iechyd Creadigol Genedlaethol.