Sut y gellir lleihau nifer y marwolaethau sy'n gysylltiedig â sylwedd ymhlith ein poblogaeth cyfiawnder troseddol?

Bydd Prifysgol De Cymru (PDC) yn gweithio gydag Iechyd Cyhoeddus Cymru ar brosiect dwy flynedd sy'n edrych ar leihau niwed sy'n gysylltiedig â defnyddio sylweddau ymhlith pobl mewn carchardai ac ar gyfnod prawf.

Yn dwyn y teitl 'Lleihau niwed sy'n gysylltiedig â defnyddio sylweddau ymhlith pobl yn y carchar ac ar ôl iddynt gael eu rhyddhau: Astudiaeth ansoddol', dyfarnwyd £256,840 i'r prosiect gan Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru. Bydd yr ymchwil yn ymchwilio i newidiadau yn y defnydd o alcohol a chyffuriau ymhlith pobl yn ystod eu cyfnod yn y carchar ac ar yr adeg dyngedfennol ar ôl eu rhyddhau pan fydd y risg o niwed sy'n gysylltiedig â defnyddio sylweddau yn cynyddu.

Bydd yr ymchwil, a gydarweinir gan Dr Benjamin Gray, Iechyd Cyhoeddus Cymru, a'r Athro Katy Holloway, PDC, yn cynnwys cyfweliadau lled-strwythuredig gyda 60 o gyfranogwyr, gydag o leiaf un cyfranogwr o bob un o'r 25 o swyddfeydd prawf yng Nghymru. Bydd y canfyddiadau'n cael eu lledaenu'n eang trwy adroddiadau a deunyddiau hyfforddi.

Dywedodd yr Athro Holloway: "Yn ystod yr astudiaeth, rydym am i bobl deimlo'n ddiogel ac yn agored wrth drafod eu profiadau. Drwy weithio mewn partneriaeth â Gwasanaeth Prawf Cymru, G4S a Kaleidoscope, rydym yn gobeithio cael mewnwelediad dyfnach i sut mae pobl yn ymdopi â defnyddio sylweddau yn ystod eu cyfnod yn y carchar ac yn ystod y cyfnod pontio yn ôl i'r gymuned.

“Mae'r cyfnod yn dilyn rhyddhau o'r carchar yn gyfnod arbennig o beryglus i bobl sydd â hanes o ddefnyddio sylweddau. Gall goddefiad ostwng yn sylweddol tra yn y carchar, a phan fydd unigolion yn dychwelyd i amgylcheddau blaenorol ac ailddechrau lefelau defnydd blaenorol, gall hyn arwain at orddos ac weithiau marwolaeth. Bydd ein hymchwil yn canolbwyntio ar leihau'r risgiau hyn a dod o hyd i atebion sy'n helpu i atal trychinebau o'r fath.”

Meddai Dr Gray: “Rydym yn falch iawn o dderbyn yr arian ymchwil i ymgymryd â'r darn pwysig hwn o waith. Mae gwir awydd am newid ymhlith y grŵp ymchwil, felly rwy'n edrych ymlaen yn fawr at weld sut mae'r ymchwil hon yn datblygu dros y ddwy flynedd nesaf.”

Dywedodd Michael Bowdery, Pennaeth Rhaglenni Ymchwil Iechyd a Gofal Cymru: “Rydym wrth ein bodd gyda'r safon uchel o geisiadau am grantiau prosiect eleni. Mae gan y prosiectau ymchwil amrywiol hyn y potensial i gael effaith sylweddol ar iechyd a lles pobl. Bydd ansawdd yr ymchwil yng Nghymru yn helpu i sicrhau bod ein cymuned ymchwil yn parhau i fod yn gystadleuol ac yn parhau i ffynnu.”