Mis Balchder | Aston yn eiriol dros gleifion LGBTQIA+ mewn gofal iechyd

Mae Aston Nicholls yn graddio ym mis Gorffennaf o Brifysgol De Cymru (PDC) gyda gradd mewn Nyrsio Oedolion. Wrth astudio yn PDC, anogodd academyddion i integreiddio mwy o gynhwysiant o fewn cyrsiau gofal iechyd.

Nid bod yn nyrs oedd prif ddewis gyrfa Aston. Roedd ganddo swyddi llwyddiannus ym maes rheoli manwerthu ac yna recriwtio meddygol ond, yn 28 oed, penderfynodd ei fod eisiau mwy. Roedd eisiau proffesiwn. Heb astudio ers degawd, penderfynodd wneud cwrs gofal iechyd sylfaen gyda'r nos.

Dywedodd: “Bûm yn gweithio’n agos gyda nyrsys (ymhlith gweithwyr gofal iechyd proffesiynol eraill) yn fy swydd bob dydd, ac un diwrnod fe sylweddolais y gallwn fod yn dda am nyrsio o bosibl. Roedd fy mhrofiad mewn manwerthu a recriwtio yn seiliedig ar helpu pobl, ond roeddwn i eisiau helpu pobl mewn ffordd wahanol.”

Roedd gweithio’n llawn amser ac astudio yn ddwys ond llwyddodd Aston i basio’r cwrs sylfaen, camodd i ffwrdd o weithio’n llawn amser, a dechreuodd y radd yn PDC.

“Roeddwn i’n teimlo allan o fy nyfnder yn y dechrau, roeddwn i’n meddwl tybed ‘pam ar y ddaear ydw i’n rhoi fy hun trwy hyn?’ Mae nyrsio yn wahanol i’r mwyafrif o raddau. Pan nad ydych yn y brifysgol, rydych ar leoliad. Ond pan fyddwch ar leoliad, mae angen cwblhau'r aseiniadau o hyd. Mae’n allweddol gallu rheoli amser yn dda. Dydw i ddim yn ofni gwaith caled o gwbl, ond astudio Nyrsio yw'r peth mwyaf heriol i mi ei wneud erioed, er mai'r peth mwyaf gwerth chweil hefyd.

Roeddwn wedi gweithio'n llawn amser ers i mi adael yr ysgol felly roedd gostyngiad mawr mewn incwm pan ddechreuais astudio. I gael incwm ychwanegol, bûm yn gweithio sifftiau banc nyrsys a deuthum yn Llysgennad Myfyrwyr PDC hefyd. Gweithiais mewn Diwrnodau Agored a helpais i recriwtio mwy o fyfyrwyr Nyrsio. Cefais fy ethol hefyd yn Gynrychiolydd y Garfan ac wedyn yn Gadeirydd y Grŵp Cyswllt Cyrsiau Myfyrwyr a Staff (SSCLG), felly bûm yn gweithio’n agos gyda staff a myfyrwyr. Roeddwn i wir yn teimlo’n rhan o deulu PDC.”

Gyda'r berthynas waith agos hon gyda'i ddarlithwyr, gofynnodd Aston am gael trafodaeth am rywbeth agos at ei galon - cynrychiolaeth LGBTQIA+ mewn hyfforddiant gofal iechyd.

“Rwy’n cofio sawl darlith lle teimlais fod diffyg cynhwysiant. Wrth drafod gofal iechyd, teimlais ein bod yn siarad yn gyffredinol iawn am gleifion. Sylweddolais wrth i mi fynd i mewn i flwyddyn olaf fy nghwrs na ddysgwyd unrhyw beth i ni am gleifion LGBTQIA+; sut i ofalu amdanynt, yr heriau y maent yn eu hwynebu, a beth y gallwn ei wneud fel nyrsys i'w cefnogi. Roeddwn i'n gallu gweld ein bod ni'n colli rhywbeth. Oherwydd fy swydd fel Cadeirydd yr SSCLG, teimlais fod gennyf y grym i godi hyn gyda fy Arweinwyr Cwrs. Gwyddwn fod myfyrwyr nyrsio LGBTQIA+ drwy gydol ein rhaglenni gofal iechyd. Gwyddwn hefyd y bydd myfyrwyr nad ydyn nhw erioed wedi cwrdd â phobl hoyw, lesbiaidd, traws neu anneuaidd, ac felly na fyddent yn gallu nodi a deall eu heriau a sut i gefnogi’r bobl hyn. Ar ôl codi fy mhryderon ac yn dilyn trafodaethau cadarnhaol, cefais fy annog i greu prosiect o amgylch y pwnc.”

Dyluniodd Aston gyflwyniad ar faterion LGBTQIA+ o fewn practis gofal iechyd gyda’r nod o annog darlithwyr i wneud addysgu’n fwy cynhwysol, gan sicrhau bod y cynnwys sy’n cael ei gyflwyno yn hawdd ei ddeall i’r gynulleidfa.

“Cafodd fy nghyflwyniad ei adolygu gan academyddion a chydweithwyr o fewn y rhwydwaith LGBTQIA+ roeddwn yn rhan ohono. Yn dilyn adborth cadarnhaol, gofynnodd Pennaeth yr Ysgol i mi a hoffwn ei droi’n fideo i’w ddefnyddio fel arf addysgu. Mae hwn wedi'i greu ers hynny, a phwrpas y fideo yw rhoi dealltwriaeth sylfaenol i fyfyrwyr gofal iechyd o bynciau a therminoleg LGBTQIA+. Y gobaith yw y bydd y fideo yn annog myfyrwyr i siarad (a dechrau deall) am sut y gellir cefnogi’r ddemograffeg cleifion hwn.”

Mae Aston bellach yn gweithio fel Nyrs Iechyd Rhywiol, rôl y mae wrth ei fodd ynddi.

Dywedodd: “Yr hyn rydw i’n ei garu am fy swydd yw bod popeth rydyn ni’n ei weld ym maes iechyd rhywiol naill ai’n hylaw neu’n driniaeth. Rydym yn gallu darparu cymorth ar unwaith, y rhan fwyaf o'r amser. Gallwn drin heintiau acíwt. Gallwn reoli cyflyrau hirdymor. Rydym yn darparu opsiynau atal cenhedlu. Rydym yn cefnogi cleifion sydd wedi dioddef ymosodiad rhywiol. Gwelwn rai dan 18 oed. Rydym yn cynnal hybu iechyd. Mae mor amrywiol.

“Mae gennym ni gleifion o gefndiroedd amrywiol, o wahanol rywioldebau, gyda sbectrwm eang o faterion yn cyflwyno eu hunain, ac rydw i wrth fy modd gyda hynny. Mae iechyd rhywiol yn bersonol a gall cleifion deimlo'n agored iawn i niwed. Rwy'n mwynhau chwarae fy rhan i'w grymuso i gymryd perchnogaeth o'u hiechyd rhywiol. Rwy'n hoffi gallu hwyluso lle diogel i bobl siarad am bynciau sensitif. A dwi wrth fy modd pan fyddan nhw’n cerdded i ffwrdd, yn cael rhyddhad ac yn meddwl ‘Rwy’n falch fy mod wedi mynychu; Ddylwn i ddim fod wedi bod mor nerfus!’”

Er bod Aston yn teimlo'n gyfforddus fel nyrs hoyw yn y GIG, mae'n meddwl bod gwaith i'w wneud o hyd.

“I mi, mae’r GIG yng Nghymru yn fan gwaith diogel iawn, ac rwy’n falch iawn, iawn o fod yn nyrs GIG. Gwn fod gennym gam ymhellach i fynd o ran datblygu addysg fwy penodol am bobl a phynciau LGBTQIA+ yn y GIG. Dydw i ddim yn teimlo bod yr hyfforddiant cydraddoldeb ac amrywiaeth cyffredinol presennol yn mynd yn ddigon pell i gynrychioli nid yn unig pobl LGBTQIA+ ond grwpiau lleiafrifol eraill hefyd. Yn ôl yn 2021, roeddwn yn rhan o ail-lansio pwyllgor LGBTQIA+ fy myrddau iechyd lleol. Daethom i ddeall bod pobl sy’n nodi eu bod yn LGBTQIA+ yn cael trafferth cael mynediad at wasanaethau gofal iechyd oherwydd eu bod yn cael eu digalonni gan y diffyg cynhwysiant. Rwy’n credu’n llwyr y gallwn ni i gyd wneud mwy i ddod yn fwy cynhwysol, ac mae hyn yn aml yn dechrau gyda’r arwyddion lleiaf megis defnyddio rhagenwau neu gadarnhau eich cefnogaeth i’r gymuned LGBTQIA+ drwy ddefnyddio iaith gynhwysol; rhywbeth y gallwn ni i gyd ei wneud heb fawr o ymdrech.”