Robyn Scharaga
“Weithiau, mae’n rhaid I chi ei weld I'w brofi."
Diwrnod Rhyngwladol y Menywod Cydraddoldeb, Amrywiaeth a Chynhwysiant/prod01/channel_2/media/university-of-south-wales/site-assets/images/16-other/campaigns/international-womens-day-robyn-scharaga-1-1712X1184.jpg)
Mae Robyn Scharaga wedi gweithio fel Troellwraig disgiau ryngwladol, Seicotherapydd, Cwnselydd Ysgol, ac Ymchwilydd Cydraddoldeb Hil. Drwy gydol ei gyrfa, mae un peth wedi aros yn gyson: ei chysylltiad dwfn â menywod eraill.
“Rwyf wedi cwrdd â chymaint o fenywod anhygoel y mae eu cyngor wedi aros gyda mi hyd heddiw. Y menywod rydw i wedi cwrdd â nhw ar awyrennau, y staff lletygarwch - mae cymaint wedi rhannu eu doethineb â mi, hyd yn oed yn y lleoedd mwyaf annhebygol.”
Enillodd Robyn brofiad gyda labeli recordio mawr sef EMI ac Universal, yn ddiweddarach sefydlodd ei hasiantaeth ei hun, lle bu'n rheoli digwyddiadau yn Ewrop, America, Awstralia a Seland Newydd.
“Ar y pryd, nid oedd pobl o reidrwydd yn meddwl am ffrydiau refeniw amgen y tu allan i werthu recordiau. Penderfynais fynd i'r afael â nosweithiau clwb yn yr un ffordd â chyngherddau bandiau. Am yr 20 mlynedd nesaf, dyna oedd fy swydd llawn amser: teithio’r byd yn troelli disgiau, gweithio fel asiant, brandio a marchnata,” meddai Robyn.
“Roedd yn ddiwydiant llawn dynion, yn enwedig ar y pryd. Roedd cymaint o fenywod yn gweithio tu ôl i'r llenni nad oeddent byth yn cael y gydnabyddiaeth yr oeddent yn ei haeddu. Roeddwn i’n teimlo bod gan lawer o ddynion ymdeimlad o hawl bod menywod yno i’w rheoli, bron fel mam neu gariad,” meddai.
“Gweithiais yn galed i newid y canfyddiad hwnnw a cheisio bod mor weladwy â phosibl yn fy ngwaith. Gweithiais hefyd gyda hyrwyddwyr benywaidd yn Rwmania, Seland Newydd, a'r Ariannin. Roeddwn i eisiau ysbrydoli menywod eraill, ac weithiau, mae'n rhaid i chi ei weld i'w brofi."
Fodd bynnag, mae bod yn fenyw unigol sy'n teithio'r byd yn dod â heriau. “Hanner yr amser, nid oedd pobl hyd yn oed yn meddwl mai fi oedd y troellwr disgiau – roedd yn wahanol iawn i’r hyn y gallwn i weld fy nghydweithwyr gwrywaidd yn ei brofi. Sylwais sut roedd diwylliannau gwahanol yn trin menywod, yn enwedig o safbwynt croestoriadol. Rwy'n fenyw frown o gefndir hil gymysg, rwy'n hanner Iddewig, ac rwy'n dod o America. Roeddwn i’n cael fy ystyried fel anomaledd ym mhobman,” meddai Robyn.
“Ond un o’r pethau hardd am fod yn fenyw sy’n teithio ar eich pen eich hun yw’r menywod eraill rydych chi’n cwrdd â nhw. Treuliais noswaith mewn clwb nos gyda menyw ar ôl set troelli disgiau, a dim ond pan oedden ni’n gadael y clwb y sylweddolon ni nad oedden ni’n siarad yr un ieithoedd!”
Ond pam roedd hi'n teimlo bod y cysylltiad hwnnw â menywod eraill yno bob amser, ni waeth ble roedd hi yn y byd?
“Dydw i ddim yn hollol siŵr - ai ein profiadau cyffredin ydyn nhw? Ai’r chwilfrydedd a’r deallusrwydd emosiynol sydd gan lawer o fenywod tuag at ei gilydd? Mae yna ymdeimlad o gyfeillgarwch, o amddiffyniad, gwybod sut y gallai cymdeithas ein gosod, a'r rhwystrau y gallem eu hwynebu. Mae’n teimlo’n anhygoel iawn,” dywedodd Robyn.
Ar ôl bron i ddau ddegawd yn rheoli ei hasiantaeth, trodd Robyn ei llaw at un arall o'i diddordebau mawr: seicotherapi. Gwnaeth gais i astudio ym Mhrifysgol De Cymru a chwblhaodd Dystysgrif Ôl-raddedig mewn Cwnsela a Seicotherapi a Gradd Meistr mewn Cwnsela Integredig a Seicotherapi.
“Fe wnes i ddarganfod bod fy mhrofiadau bywyd wedi fy helpu i gael golwg gyfannol ar y byd. Fel troellwraig disgiau a oedd yn ymweld â gwledydd, byddwn yn aml yn cael fy nghroesawu gan fenywod yn eu cartrefi am y penwythnos, a byddwn yn cymdeithasu gyda'u teuluoedd, yn cwrdd â'u ffrindiau, ac yn coginio bwyd gyda nhw. Felly helpodd hynny fi i ddysgu am y gwahanol ffyrdd mae pobl yn byw a'r stereoteipiau y gallwn eu profi. Rydym yn aml yn gweld pobl ar y teledu, ond nid ydym mewn gwirionedd yn clywed eu straeon nac yn profi eu sefyllfaoedd. Nid ydym yn ei deimlo, nid ydym yn ei arogli, nid ydym yn ei flasu”, meddai.
“Roedd fy ngradd Meistr yn canolbwyntio ar hil, rhywedd, cenedlaetholdeb ethnig, cenedligrwydd, cyfeiriadedd rhywiol - yr holl bethau sy'n rhannau ohonom. Nid nhw yw'r rhannau cyfan ohonom ni, ond maen nhw'n llywio ein persbectif. Yn y cyfamser, roeddwn i wedi camu’n ôl yn ffurfiol o fy ngyrfa gerddoriaeth, ond fe wnes i barhau i fod yn droellwraig fel hobi, wrth i mi sylweddoli fy mod eisiau parhau i fod yn ymwybodol o brofiadau bywyd pobl."
Yn 2023, dechreuodd Robyn weithio fel Uwch Gynorthwyydd Ymchwil ar gyfer y Siarter Cydraddoldeb Hil yn PDC.
“Rwy’n rheoli cyflwyniad Efydd Siarter Cydraddoldeb Hil y Brifysgol. Mae mor foddhaus gan ei fod yn cyd-fynd â llawer o'r diddordebau a'r gwerthoedd sydd wedi bodoli yng nghefndir fy ngyrfa gyfan,” meddai.
“Rwy’n meddwl bod cyflogwyr yn rhan annatod o greu newid a all ehangu i’r byd ehangach. Gallant rymuso pobl a chymunedau i weld eu hunain mewn golau mwy cadarnhaol, gan helpu i fynd i’r afael â phŵer anghyfartal i greu cymdeithas sydd o fudd i bawb ac sy’n ysbrydoli’r genhedlaeth nesaf.”
Soniodd Robyn am bwysigrwydd nodi Diwrnod Rhyngwladol y Menywod i ddathlu llwyddiannau merched.
“Mewn byd sy'n aml yn gwthio menywod i'r cyrion, mae’n bwysig cael diwrnod o ddathlu,” meddai.
“Ond dylem hefyd ei ddefnyddio i ystyried yr holl ffyrdd y mae menywod yn parhau i gael eu tangynrychioli, yn enwedig menywod o leiafrifoedd ethnig, de’r byd, neu fenywod o dan anfantais economaidd-gymdeithasol, sy’n dal i wynebu rhwystrau mawr yn ein cymdeithas.”
Soniodd Robyn am y menywod sydd wedi ei hysbrydoli i fod lle mae hi heddiw.
“Mae gen i lu o fenywod cryf yr wyf wedi eu hedmygu trwy gydol fy mywyd, fel fy nain.
Roedd hi'n hanu o Alabama ac roedd hi'n un o'r menywod Du cyntaf i fod yn athrawes gyflenwi yn y De. Hefyd, fy llysfam a fy mam, sydd yn fenywod Du - mae gen i gymaint o barch at y daith yr aethon nhw drwyddi i baratoi'r ffordd i mi,” meddai Robyn.
“Rwy’n cael fy ysbrydoli gan gerddoresau megis Grace Jones, Fever Ray, Nina Simone, a Bjork, ond hefyd y menywod rydw i wedi cwrdd â nhw o bob cwr o’r byd, o bob cefndir, ac o bob oed. Ar ôl treulio llawer o amser, yn enwedig gyda menywod hŷn, rwy’n aml yn cael fy nharo eu bod yn edifarhau mwy am yr hyn na wnaethant na’r hyn a wnaethant. Ond y menywod rwy'n eu hedmygu fwyaf yw'r rhai nad ydyn nhw'n cydymffurfio â safon y gymdeithas."